Vasten als teken van Godsvrucht

Suikerfeest aan het einde van de Ramadan valt samen met Sinterklaas

Volgende week begint de Ramadan, de vastenperiode voor de moslims. Dit jaar valt het Suikerfeest, aan het einde van de Ramadan, toevallig samen met het Sinterklaasfeest. 'Laat Sinterklaas op 6 december zijn mijter verwisselen voor een tulband', stelt imam Abdullah Haselhoef daarom voor.

Door Theo Krabbe

Het is voor de moslims overal ter wereld het religieuze hoogtepunt van het jaar: de Ramadan.
Vasten tijdens de Ramadan is een van de vijf religieuze verplichtingen van de islam. Een maand lang onthouden moslims zich tussen zonsopgang en zonsondergang van eten, drinken en seksuele contacten. Ter afsluiting van de Ramadan vieren de moslims een speciaal feest, ied-al-fitr, wat in het Arabisch letterlijk 'het feest van de verbreking van de vasten' betekent. Dat feest, ook wel aangeduid met het Suikerfeest, is met het Offerfeest en het feest van de geboorte van de profeet Mohammed het belangrijkste feest in de islam. Opgetogen over het goed volbrengen van de vasten bezoeken moslims familie, vrienden en kennissen en geven ze hun verplichte vastenaalmoezen aan de armen.
Meestal duurt dit Suikerfeest zo'n drie dagen. Het toeval wil dat dit jaar het Suikerfeest op 5 december valt, precies op de dag van dat typisch Nederlandse feest van suikergoed bij uitstek: Sinterklaas.

Als het aan imam Abdullah Haselhoef uit het Zeeuwse Krabbendijke ligt, komt er daarom ook een gezamenlijke viering van christenen en moslims. Al enige tijd geleden lanceerde de Nederlandse 'knuffelimam' een wel bijzonder origineel idee: 'Ik stel me zo voor dat Sinterklaas op 6 december zijn mijter voor een tulband inwisselt, en er moeten een paar blanke Pieten bij', zo heeft Haselhoef bedacht om de interreligieuze dialoog al op zeer jonge leeftijd te laten beginnen.
'Tijdens beide feesten worden kinderen verwend met snoepgoed en cadeautjes. Het is dus een mooie gelegenheid om er op school één groot kinderfeest van te maken voor moslims en andersgelovenden.

FOTO ANP
Abdullah Haselhoef: 'Tijdens Sinterklaas en het Suikerfeest worden kinderen verwend met snoepgoed en cadeautjes. Een mooie gelegenheid voor een groot kinderfeest op school voor moslims en andersgelovigen.'

Pijlers
Het islamitische geloof wordt doorgaans voorgesteld als een gebouw dat rust op vijf pijlers. Vijf zuilen, die bestaan uit de geloofsbelijdenis en vier devotionele verplichtingen.
Allereerst is er de geloofsbelijdenis: 'Er is geen God dan Allah en Mohammed is Zijn profeet.' De vier devotionele voorschriften zijn de salat, het vijfmaal daags te verrichten gebed, de zakat, de aalmoezen of godsdienstige belasting, het vasten tijdens de maand Ramadan, en de hadj, de pelgrimstocht naar Mekka, die een moslim, als hij daartoe in staat is, eenmaal in zijn leven dient te volbrengen.
Vasten tijdens de maand Ramadan, de maand ook waarin God de koran als leidraad voor het leven aan mensen gaf, heeft voor de moslims een speciale betekenis: het is bij uitstek het teken van Godsvrucht.

Menig moslim voldoet in het dagelijkse leven niet volledig aan de vier devotionele verplichtingen. 'Ik ben er nog niet aan toe', is vaak de verontschuldiging, waarbij wel het voornemen,om in de toekomst aan de plichten te voldoen, wordt benadrukt. Precies zoals in het christendom, heeft ook in de islam de secularisatie (terugdringing van de invloed van de godsdienst op het openbare leven) en de 'moskeeverlating' toegeslagen. Zeker bij moslims van de tweede en de derde generatie in westerse samenlevingen.
Maar hoe sterk of zwak de band met de islam ook is, moslims wensen de Ramadan in ere te houden als teken van hun eigen identiteit.

Het vasten heeft in de islam naast de lichamelijke reiniging nog een diepere betekenis: het is ook een loutering van de ziel. Door het versterken van de Godsvrucht en het geduld bij de gelovigen hopen moslims beter bestand zijn tegen aardse rampspoed en moeilijkheden die hen nog te wachten staan.

Reinigen
Het gaat derhalve in het vasten niet alleen om het afzien van de lichamelijke genoegens: voedsel, drank en seksueel verkeer. De gelovige behoort zich tevens los te maken van elke zondige gedachte, zich innerlijk te ontdoen van het kwaad en zo zijn hart te 'reinigen'.
Andersgezegd, met het vasten beoogt de islam het geestelijk leven en de spiritualiteit van de moslims te verdiepen. Dat zal tevens zijn vruchten afwerpen voor de kwaliteit van de samenleving. Vandaar ook de verplichting om tijdens de Ramadan aalmoezen aan de armen te geven. Zo wordt tevens de band met de oemma, de wereldwijde islamitische gemeenschap van moslims, aangehaald.
'O gij die gelooft! Het vasten is u voorgeschreven, zoals, het was voorgeschreven aan hen die vóór u waren, opdat gij godvrezend wordt', zo luidt het begin van de Koranverzen over de vasten (soera 2: 183-185).

Toch is niet iedere moslim verplicht om te vasten. Zieken of reizigers die in de maand Ramadan beslist niet kunnen vasten, mogen dit onderbreken, maar moeten het later na de genezing of na de thuiskomst inhalen. Ook voor gezonde mensen, zoals ouden van dagen, zwangere en zogende vrouwen, wordt een uitzondering gemaakt. Zij kunnen volstaan met het spijzigen van één arme voor elke dag dat ze niet hebben gevast. Immers, 'God heeft met u het gemakkelijke voor, Hij vergt van u niet het moeilijke', meent de Koran.

De ramadan valt dit jaar in de periode van 5 november tot 4 december. Deze data kunnen met één dag naar voren of naar achteren schuiven. Want moslims moeten volgens de traditie het verschijnen van de volle maan als teken van het begin of het einde van de vastenperiode zelf met het blote oog constateren. De Raad van Kerken in Nederland stelt christenen een Ramadangroet ter beschikking, die ze moslims bij het einde van de vastenperiode kunnen aanbieden. 'Dagelijks bidden wij, moslims en christenen, om Gods vrede. Mogen wij die vrede koesteren en bevorderen', aldus de oprechte wens in het Nederderlands, Turks en Arabisch.