Een kwart eeuw Ikea

Door PAUL GEERTS

Voor de meeste bezoekers is Ikea nog altijd een Zweeds bedrijf. Dat is maar gedeeltelijk waar, want eigenlijk is Ikea tegenwoordig een Nederlandse firma. Do producten 'worden nog altijd ontworpen in Almhült, een klein stadje in het zuiden van Zweden. Daar werkt een team van vaste en freelance ontwerpers aan de collectie die voortdurend verandert. Maar het zakelijk kloppend hart bevindt zich tegenwoordig in Leiden.

Een handig trucje van Ingvar Kamprad (77), die medio jaren veertig de basis legde voor het bedrijf. Hij heeft de takken van het bedrijf uit elkaar getrokken, zodat Ikea niet zomaar failliet kan gaan. Zelf deed hij vorig jaar een stapje terug. Zijn zonen Jonas, Mathias en Peter hebben het stokje overgenomen.

Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd is de naam Ikea een begrip. Dat het een afkorting is van Ingvar Kamprad Elmtaryd Agunnaryd (twee dorpen in de buurt van Almhült) is minder bekend. In 1943 liet Kamprad de naam vastleggen. Drie jaar later startte hij met de verkoop van meubilair.

In 1953 opende Kamprad zijn eerste meubelshowroom. Vijf jaar later groeide daaruit de eerste vestiging van Ikea. Weer vijf jaar - in 1963 - later opende de eerste vestiging buiten Zweden, in het Noorse Oslo. In november is het 25 jaar geleden dat de eerste Nederlandse vestiging in Sliedrecht de deuren opende. Inmiddels telt Nederland elf vestigingen: Amsterdam, Barendrecht, Breda, Delft, Duiven, Eindhoven, Groningen, Heerlen, Hengelo, Sliedrecht en Utrecht.

Een beter bestaan voor zoveel mogelijk mensen. Dat is het uitgangspunt van Ikea. Toch lag de onderneming verschillende malen zelf onder vuur. Het bedrijf werkt bijvoorbeeld niet met cao's en de vakbonden worden niet aan de onderhandelingstafel toegelaten.
Ikea besteedt een deel van de productie bovendien uit aan fabrieken in lage lonen landen. Regelmatig wordt geopperd dat daarbij sprake is van kinderarbeid. Ikea probeert dit te vermijden, maar ontkent het niet. Fabrieken waar kinderen werken worden ook niet afgestoten. In plaats daarvan zet Ikea programma's op voor de kinderen: 's ochtends werken ze in de fabriek, 's middags gaan ze naar school. Op die manier probeert het bedrijf de jonge werknemers een betere toekomst te geven.

Ikea werkt daarnaast actief aan een beter milieu. Sinds september 2000 wordt geen hout meer gebruikt uit oerbossen. De populariteit van Ikea blijkt vooral uit de bezoekersaantallen. De Nederlandse filialen trekken wekelijks 260. 000 bezoekers. Omgerekend betekent dit dat er per minuut 67 mensen een vestiging van Ikea binnenlopen.
Nog enkele feiten: het matras Sultan wordt in Nederland het beste verkocht, gevolgd door garderobekast Pax en boekenkast Billy. Ook het restaurant doet goede zaken. Jaarlijks worden 4,8 miljoen hotdogs verkocht en 210.000 kilo Zweedse gehaktballetjes.