VERHALEN MET HART EN HANDEN
Ouderen vertellen hun levensverhaal aan kinderen

Een groep van zes ouderen afkomstig uit Suriname, Marokko, Turkije en Nederland gaat in Zeeburg de basisscholen langs met verhalen over hun jeugd. Het project is een samenwerkingsverband tussen bejaardentehuis het Flevohuis en de Verhalenman.


Anja Vink

DE ZAAL MET meer dan zeventig kinderen joelt. Want opa Mohammed maakt rare bokkenspron- gen. Hij speelt dat hij achterna gezeten wordt door zijn vader omdat hij eieren gestolen heeft. De zaal is weer muisstil als de levendige Marok- kaan vertelt hoe hij verzen van de koran uit zijn hoofd moest leren. "De leraar liep met een stok door de klas en daar deelde hij ook flinke klappen mee uit als je het fout deed. In het midden van de klas hing een pan soep boven het vuur en je kreeg brood met roomboter en een kop soep als je het goed deed." Hij reciteert een koranvers en eet het brood met roomboter alsof hij het echt in zijn handen heeft.

Mohammed Hayoun doet mee aan het project 'Opa's en oma's van alle landen' van het Amster- damse stadsdeel Zeeburg waarin ouderen aan basisschoolleerlingen vertellen over hun jeugd in Suriname, Marokko, Turkije en Nederland.
In de aula van de oecumenische basisschool de Rietlanden zitten merendeels kinderen van de hoogste groepen van Surinaamse en Antilliaan- se afkomst, met daartussen een paar kinderen van Marokkaanse en Nederlandse origine. De bood- schap van de voorstelling van een uur is toon respect voor elkaar.

Tijdens de voorstelling houdt verhalenman Karel Baracs de touwtjes strak in handen om de spelers goed bij hun verhaal te houden. Baracs is al tien jaar werkzaam als Verhalenman in het stadsdeel Zeeburg en heeft de ouderen begeleid met het oefenen van hun verhaal. Zijn functie is in het leven geroepen om de mondelinge taalvaardig- heid van de kinderen te vergroten.

Stadsdeel Zeeburg heeft 11 basisscholen waaronder vier zwarte scholen, 2 witte, een islamitische school en een school voor moeilijk opvoedbare kinderen. De Verhalenman gaat al deze scholen langs. Soms vertellen de kinderen verhalen en soms mensen van buiten de school.

   RESPECT
   De laatste jaren bevat het werkterrein van de verhalenman meer dan taalvaardigheid. Hij houdt zich nu ook bezig met normen en waarden.
Hij liep al een tijdje rond met het idee om iets te doen over respect. "Maar ik wil de kinderen niets opleggen. Ik wil ze met hun hart en handen laten voelen hoe iets is. En wat is er mooier als mensen dat vertellen met hun levensverhaal. Dan worden de drukste klassen stil."
Op een dag liep Karel Baracs bij toeval de reminiscentieruimte binnen van 'het Flevohuis', een ouderencomplex aan de rand van het stadsdeel. De ruimte is een klein museum met voorwerpen van vroeger: een wasmangel, een petroleumkomfoor en foto's. In deze ruimte praten ouderen onder leiding van de reminiscentiewerker Pollo Hamburger over het verleden.
Reminiscentie is een gesprekstechniek die in veel ouderencentra wordt toegepast en die vooral ouderen met geheugenproblemen veel goed doet. Hamburger vertelde over zijn idee om een speciaal reminiscentieproject op touw te zetten voor bejaarden van allochtone afkomst omdat de eerste generatie migranten nu ook in de bejaardenhuizen terechtkomt. En met de verhalen langs de scholen in de buurt te gaan. Zo ontstond 'Opa's en oma's van alle landen'.


Humphrey Spier vertelt over zijn jeugd en zingt liedjes.
FOTO: JØRGEN KRIELEN
Zes groepen werden gevormd: met autochtone Nederlanders, met Creoolse Surinamers, met Hindoestaanse Surinamers, met Marokkaanse mannen, met Turkse vrouwen en een groep met mannen die kampen met geheugenverlies, in gezelschap van hun echtgenotes. Al deze groepen kwamen tien keer bij elkaar en spraken over hun verleden. Het enthousiasme was groot en iedereen wilde doorgaan.


BIJ EEN

LEVENSVERHAAL

WORDEN ZELFS

DE DRUKSTE

KLASSEN STIL


Volgens POLLO Hamburger komt dat doordat deze generatie mensen nooit veel heeft gepraat. "En zeker de eerste generatie migranten heeft veel meegemaakt. sommigen vertelden hun verhaal voor het eerst van hun leven." Uit al deze groepen is een deelnemer gekozen om mee te doen aan de presentatie voor de scholen.

Humphrey Spier is één van de mannen met geheugenverlies. Een grote Creool met twinkelogen. Zo op het eerste gezicht zie je niets aan hem. Maar als hij gaat praten, raakt hij de weg kwijt in zijn hoofd. Een ding doet graag: praten over Suriname toen hij klein was. Over pai-pai, een pak slaag al hij weer mango's had gestolen bij de buurvrouw. En vooral kinderliedjes zingen. Daarbij beweegt hij zijn grote handen heen en weer en wiegt op zijn stoel.

'Oma' Phine Wijnaldum begeleidt hem met zingen. Haar stem is haarzuiver en luid. Als zij en Humphrey samen het liedje Bigi Kaayman zingen, herkennen drie Surinaamse juffen de melodie en vallen in. Bij de tweede keer klinken ook kinderstemmen. Phine danst op en neer en duikt de rivier in als een krokodil. Bij de derde keer zingt, danst en klapt iedereen mee en Humphrey Spier is de ster.

  SINAASAPPELS
  Phine Wijnaldum en Roosje Duarka vertellen verhalen over de strenge leraren in Suriname en het ontzag dat de kinderen voor ze hadden. "We moesten ze meneer en mevrouw noemen. En niet meester Frits of juf Elly, zoals de kinderen in Nederland mogen. Dat vond ik zo raar toen ik veertig jaar geleden in Nederland kwam", zegt Phine. Allemaal hebben de ouderen ook herinneringen aan een lieve juf of meester. Rinus Busé, geboren en getogen in de Indische Buurt en voormalig marktkoopman op de Dappermarkt vertelt over juffrouw Jongsma die bij hem op bezoek kwam toen hij ziek was en een mandje sinaasappels meebracht. "Uit respect voor haar ging ik haar iedere dag ophalen en droeg ik haar tas naar school. Tot ik van school ging."

Aan het eind van de voorstelling mogen de kinderen vragen stellen. Opa Mohammed moet nog een keer zijn rare bokkensprongen maken. Oma Phine wordt gevraagd hoeveel broertjes en zusjes ze heeft. En hoe oud is Opa Humphrey? Als hij vertelt dat hij bijna zeventig is, sissen de kinderen van verbazing. "Wat oud!"

Karel Baracs is tevreden. "Het is de geschiedenis van de kinderen die hier wordt verteld en misschien vragen ze nu wel aan hun eigen opa en oma hoe hun jeugd was."


www.verhalenman.nl   020 6755535

 

Terug naar de vorige pagina